Xoán Vázquez Mao, secretario xeral do Eixo Atlántico, publica un artigo de opinión en El Diario de Pontevedra e El Progreso no que analiza os resultados das eleccións municipais en Portugal
Poucas novidades aporta a análise das eleccións municipais celebradas o pasado domingo en Portugal. Pero si algunha de carácter xeral. A primeira é que Portugal continúa esvarando pola senda da inestabilidade na que entrou tras a dimisión de António Costa como resultado dun proceso moi pouco transparente e que, a día de hoxe, persoas do mundo político e mediático en Portugal cualifican como un golpe de Estado encuberto por parte de sectores vencellados ao ámbito xudicial.
Ben, eu non sería tan radical na definición do que ocorreu nin usaría o termo lawfare, tan coñecido en España nos últimos tempos; pero si é evidente que foi un proceso, como pouco, estraño, que incluía confusións sobre o ‘Costa’ ao que se referían as escoitas telefónicas e que, como resultado final, provocou a dimisión do primeiro ministro cando as escoitas —que tampouco eran acusatorias nin probatorias de ningún delito— se referían realmente a outro Costa: o ministro de Economía.
O presidente da República, Marcelo Rebelo de Sousa, que, a diferenza do rei de España, ten a importantísima competencia de disolver o Parlamento, cometeu un erro histórico: o home que se propuxera frear o ascenso da extrema dereita, coa súa decisión de disolver o Parlamento e non permitir que o Partido Socialista propuxese outro candidato en virtude da maioría absoluta que acadara nas urnas apenas un ano antes, forzou unhas eleccións cuxa principal consecuencia foi o ascenso de Chega.
Naquel momento, Portugal entrou nunha senda de inestabilidade que provocou a caída do Goberno apenas un ano despois, a convocatoria de novas eleccións e un resultado electoral similar ao anterior, pero coa extrema dereita de Chega en ascenso, grazas tamén aos múltiples erros cometidos en campaña polo candidato do Partido Socialista. Aínda que diso, quizais en Galicia tamén saibamos algo... Non estaría mal que en España aprendésemos algo de Portugal e fósemos poñendo as barbas a moller.
Chegados a este punto, volvemos ás eleccións municipais, onde unha das principais características foi a perda das maiorías absolutas. Neste punto, e para quen non o saiba, convén aclarar que o sistema electoral portugués non é igual que o español. En Portugal, goberna o alcalde máis votado, aínda que sexa por un só voto, o que non quere dicir que ese alcalde teña despois maioría absoluta e, polo tanto, poida gobernar con comodidade. Maioría absoluta tanto no número de concelleiros como na figura que en Portugal substitúe ao pleno do Concello, que é a Asemblea Municipal, unha especie de Parlamento da cidade que nalgúns casos ten máis de 100 membros e que é quen ten que aprobar os orzamentos ou figuras de ordenación urbanística ou estratéxica. Cidades como Porto ou Braga entran nunha situación de xestión política moi complicada.
É certo que a coalición denominada Aliança Democrática (AD) conquistou as cinco maiores cidades do país. Pero fíxoo con diferenzas mínimas que, como no caso de Braga —a terceira cidade do país—, foi duns 200 votos.
A día de hoxe, os socialistas pediron a revisión dalgunhas mesas electorais porque non están de acordo co reconto, que podería alterar o resultado final.
A segunda conclusión, e a máis positiva de todas, é que a extrema dereita desinflouse nas eleccións municipais, o que ten a súa lóxica en partidos que, como Chega ou Vox, venden un líder e unha imaxe a nivel de eleccións xerais, pero non dispoñen dunha estrutura de partido que lles permita presentar candidatos sólidos a unhas eleccións tan complexas —polo menos no que respecta ao norte—, entrar nos concellos cun concelleiro e conquistar tres alcaldías de tamaño pequeno ao sur de Lisboa.
No que respecta ás cidades do norte, do Eixo Atlántico, houbo tres cambios relevantes: Bragança, feudo do PSD, que foi conquistado pola ex-secretaria de Estado de Cooperación e Desenvolvemento Rexional Isabel Ferreira, do Partido Socialista; Guimarães, feudo desde hai máis de 40 anos do Partido Socialista, que por primeira vez pasa ao centrodereita; e Vila Nova de Gaia, que xa fora do centrodereita, foi durante os últimos 12 anos do Partido Socialista e agora regresa novamente ao centrodereita.
Pero, en todo caso, ningún destes cambios se debeu a razóns de carácter político no sentido de oferta electoral ou programática. Nos tres casos foi por problemas de división interna dos partidos no goberno, o que provocou a perda da alcaldía.
O resto das cidades manteñen a tradicional e habitual estabilidade portuguesa nas eleccións municipais, sobre todo polo sistema electoral de elección directa que impide mocións de censura ou movementos estraños para derrubar a quen foi elixido nas urnas.
No que respecta a Galicia, nada vai cambiar. Ningún dos novos dirixentes, incluído o novo alcalde do Porto, vai manter unha posición diferente das anteriores, se ben é certo que a desaparición de figuras históricas e moi vencelladas a Galicia, como Ricardo Rio en Braga, pode alterar os liderados na relación con Galicia, que pasarán a Viana do Castelo, onde, cunha estabilidade asombrosa, Luís Nobre renovou a alcaldía mantendo ademais a súa maioría absoluta nunhas circunstancias moi complicadas e consolidándoa como o feudo máis sólido e estable do Partido Socialista nestes últimos 30 anos.
Polo tanto, non hai ningunha nube escura no horizonte nin ningunha preocupación máis alá das manobras políticas que Madrid e Lisboa poidan construír e das que Galicia, lamentablemente, seguirá sendo testemuña muda.